بیماری کلیوی همزمان با دیابت هر دو شرایطی هستند که نیاز به برنامه غذایی مناسبی دارند. اگر مبتلا به دیابت و بیماری مزمن کلیوی (CKD) هستید، نگران نباشید چون قطعا تنها نیستید. حال اگر به دنبال یک رژیم غذایی بیماری کلیوی دیابتی هستید بهتر است با ادامه این پست از ایده آل شو همراه ما باشید.
فهرست محتوای مقاله
رژیم غذایی بیماری کلیوی و دیابتی
رژیم غذایی مناسب به بدن شما کمک می کند تا بهترین عملکرد خود را داشته باشد، اما فهمیدن اینکه چه چیزی بخورید می تواند یک چالش بزرگ باشد. آنچه در یک برنامه غذایی برای شما خوب است می تواند از جنبه دیگر مناسب نباشد.
در اولین قدم باید با یک متخصص تغذیه آموزش دیده در زمینه دیابت و تغذیه CKD مشورت کنید. شما با هم یک برنامه غذایی برای ثابت نگه داشتن سطح قند خون و کاهش میزان ضایعات و مایعاتی که کلیه های شما باید مدیریت کنند ایجاد خواهید کرد. رژیم های دیابت و بیماری مزمن کلیه غذاهای مشابه زیادی دارند، اما تفاوت های مهمی نیز ممکن است در آنها به چشم بخورد.
رژیم غذایی دیابت
یک رژیم غذایی سالم برای دیابت تقریباً شبیه یک رژیم غذایی سالم برای هر کسی است: مقدار زیادی میوه، سبزیجات، چربی های سالم و پروتئین بدون چربی. از طرفی نمک، شکر و غذاهای سرشار از کربوهیدرات های تصفیه شده (کوکی ها، کراکر و نوشابه) کمتر است. هدف کربوهیدرات فردی شما بر اساس سن، سطح فعالیت و هر دارویی است که مصرف می کنید. پیروی از برنامه غذایی به حفظ سطح قند خون در محدوده هدف شما کمک می کند، که از آسیب بیشتر به کلیه ها نیز جلوگیری می کند.
رژیم غذایی کلیوی
اگر مبتلا به بیماری کلیوی هستید مکمل های گیاهی چندان بی خطر نیستند. برخی از آنها می توانند به کلیه های شما آسیب بزنند و حتی بیماری کلیوی را تشدید کنند. برخی از ویتامین ها نیز می توانند باعث مشکلات کلیوی شوند بنابراین باید از مصرف آنها پرهیز کرد. همیشه قبل از مصرف هر گونه مکمل یا ویتامین با پزشک خود صحبت کنید.
به دنبال پیروی از یک رژیم غذایی CKD، باید از مصرف غذاهای خاصی برای محافظت از کلیه‌های خود اجتناب یا محدود می‌کنید و از غذاهای دیگر برای انرژی دادن و تغذیه خود استفاده می‌کنید. رژیم غذایی خاص بستگی به این دارد که آیا در مرحله اولیه یا اواخر مرحله بیماری مزمن کلیوی قرار دارید یا اینکه تحت دیالیز هستید.
پرهیزات رژیم غذایی کلیوی دیابتی
- نمک کمتر بخورید. این شیوه خوبی برای کنترل دیابت بوده همچنین برای بیماری کلیوی واقعا مهم است. با گذشت زمان، کلیه های شما توانایی کنترل تعادل سدیم و آب خود را از دست می دهند. نمک کمتر در رژیم غذایی به کاهش فشار خون و کاهش تجمع مایعات در بدن شما کمک می کند، که در بیماری کلیوی حائز اهمیت است.
- بر روی غذاهای تازه و خانگی تمرکز کنید و بخش کمی از غذای مصرفی خود را به غذاهای رستورانی و غذاهای بسته بندی شده که معمولاً حاوی نمک زیادی هستند اختصاص دهید. روی برچسب مواد غذایی به دنبال سدیم کم (۵٪ یا کمتر) باشید.
- در طی یک یا دو هفته، به نمک کمتر در غذاها عادت خواهید کرد، به خصوص اگر طعم آن را با گیاهان، ادویه جات، خردل و سرکه های طعم دار افزایش دهید. اما از جایگزین های نمک استفاده نکنید، مگر اینکه پزشک یا متخصص تغذیه به شما بگوید که اجازه انجام چنین کاری را دارید. بسیاری از آنها دارای پتاسیم بسیار بالایی هستند که ممکن است لازم باشد آن را محدود کنید.
- بسته به مرحله بیماری کلیوی، ممکن است نیاز به کاهش پتاسیم، فسفر و پروتئین در رژیم غذایی خود داشته باشید. بسیاری از غذاهایی که بخشی از یک رژیم غذایی سالم معمولی هستند ممکن است برای رژیم بیماری کلیوی مناسب نباشند.
- فسفر یک ماده معدنی است که استخوان های را قوی و سایر قسمت های بدن شما را سالم نگه می دارد. اما در چنین شرایطی کلیه ها قادر نیستند فسفر اضافی را به خوبی از خون خارج کنند. مصرف بیش از حد آن استخوان ها را تضعیف ساخته و می تواند به رگ های خونی، چشم ها و قلب شما آسیب برساند. گوشت، لبنیات، لوبیا، آجیل، نان سبوس دار و نوشابه های تیره رنگ سرشار از فسفر هستند. همچنین فسفر نیز به بسیاری از غذاهای بسته بندی شده اضافه می شود.
- سطح مناسب پتاسیم باعث می شود اعصاب و عضلات به خوبی عمل کنند. به دنبال بیماری مزمن کلیه، پتاسیم بیش از حد می تواند در خون تجمع یابد و باعث مشکلات جدی قلبی شود. پرتقال، سیب زمینی، گوجه فرنگی، نان سبوس‌دار و بسیاری از مواد غذایی دیگر سرشار از پتاسیم هستند. سیب، هویج و نان سفید پتاسیم کمتری دارند. پزشک ممکن است یک داروی اتصال دهنده پتاسیم تجویز کند، دارویی که به بدن کمک می کند تا از شر پتاسیم اضافی خلاص شود.
- مقدار مناسب پروتئین مصرف کنید. پروتئین بیشتر از نیاز کلیه ها را به کار سخت‌تر وادار می کند و ممکن است بیماری مزمن کلیه را تشدید کند. اما خیلی کم هم چندان سالم نیست. غذاهای حیوانی و گیاهی هر دو دارای پروتئین هستند. متخصص تغذیه می تواند به شما کمک کند ترکیب و میزان مناسب پروتئین برای مصرف را پیدا کنید.
غذاهای مناسب در رژیم بیماران کلیوی دیابتی
متخصص تغذیه می تواند ایده های خوشمزه زیادی برای وعده های غذایی سالم به شما ارائه دهد.
در ادامه تنها چند نمونه از غذاهایی که افراد مبتلا به دیابت و بیماری مزمن کلیه می توانند مصرف کنند آورده شده است. متخصص تغذیه می تواند پیشنهادات بیشتری به شما بدهد و به شما کمک کند دستور العمل هایی برای غذاهای خوشمزه پیدا کنید:
✔ میوه ها: انواع توت ها، انگور، گیلاس، سیب، آلو
✔ سبزیجات: گل کلم، پیاز، بادمجان، شلغم
✔ پروتئین ها: گوشت بدون چربی (مرغ، ماهی)، تخم مرغ، غذاهای دریایی بدون نمک
✔ کربوهیدرات ها: نان سفید، نان شیرینی، نان ساندویچی، کراکر بدون نمک، پاستا
✔ نوشیدنی ها: آب، نوشابه های رژیمی شفاف، چای شیرین نشده
به عنوان مثال یکی از راه هایی که رژیم غذایی بیماری کلیوی دیابتی شما می توانند با هم عمل کنند این است: اگر برای درمان قند خون پایین آب پرتقال می نوشید، آن را به آب سیب یا انگور مناسب برای کلیه تغییر دهید. شما همان افزایش قند خون را با پتاسیم بسیار کمتر دریافت خواهید کرد.
برنامه رژیم غذایی بیماران کلیوی دیابتی
½ سبزیجات غیر نشاسته‌ای
بخش اول برنامه‌ریزی وعده غذایی مناسب کلیه و دیابت به سبزیجات غیر نشاسته‌ای اختصاص دارد. برای مبتلایان به بیماری مزمن کلیه که نیاز به محدود کردن مصرف فسفر و پتاسیم دارند، گزینه‌های زیر ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبر ضروری را فراهم می‌کنند و در عین حال سلامت کلی را ارتقا می‌دهند. نمونه‌هایی از سبزیجات غیر نشاسته‌ای عبارتند از:
- کلم بروکلی
- گل کلم
- اسفناج
- مارچوبه
- فلفل دلمه ای
- لوبیا سبز
¼ سبزیجات و غلات نشاسته‌ای
برای مدیریت دیابت خود، تعدیل بخشی از این غذاها ضروری است. آنها با تامین انرژی و مواد مغذی مورد نیاز، نقش مهمی در یک برنامه غذایی متعادل دارند. تا حد امکان غلات کامل را انتخاب کنید تا فیبر بیشتری دریافت کنید. نمونه‌هایی از سبزیجات و غلات نشاسته‌ای عبارتند از:
¼ پروتئین
جالب اینجاست که پروتئین‌های گیاهی پیشرفت بیماری را کند می‌کنند، عوارض سلامتی را کاهش می‌دهند و از سلامت کلی کلیه حمایت می‌کنند. گنجاندن انواع منابع پروتئین در برنامه غذایی به دریافت متعادل اسیدهای آمینه ضروری کمک می کند. در اینجا چند نمونه از پروتئین ها آورده شده است:
- عدس
- لوبیا
- توفو
- مرغ بدون پوست (مانند سینه مرغ یا بوقلمون)
- ماهی و صدف
- تخم مرغ
تعدیل مصرف پروتئین و چربی های مفید برای قلب
تعدیل مصرف پروتئین برای مدیریت بیماری کلیه و دیابت بسیار مهم است، زیرا به کاهش بار کلیه ها کمک کرده و به تعادل وعده های غذایی می افزاید. علاوه بر این، ترکیب چربی های سالم برای قلب در حالی که چربی های اشباع را محدود می کند برای سلامت کلیه و قلب مفید است. مصرف بیشتر اسیدهای چرب امگا ۳ و چربی های تک زنجیره غیراشباع را هدف قرار دهید. نمونه هایی از چربی های سالم قلب عبارتند از:
- روغن زیتون
- آووکادو یا روغن آووکادو
- روغن کانولا
- آجیل
- دانه
- ماهی های چرب مانند ماهی قزل آلا، ماهی خال مخالی و تون آلباکور
روی مایعات تمرکز کنید
در حالی که آب باید انتخاب اصلی نوشیدنی شما باشد، نوشیدنی‌های جایگزین مانند آب طعم‌دار، قهوه، چای بدون شیرینی یا نوشیدنی‌های گازدار شفاف بدون کالری می‌توانند گزینه های لذیذی بوده و به شما کمک کنند هیدراته بمانید.
بیماری کلیوی در مرحله آخر
نیازهای تغذیه‌ای شما در اواخر مراحل بیماری کلیوی تغییر می کند. اگر دیالیزی هستید، ممکن است نیاز به مصرف به خصوص بیشتر پروتئین داشته باشید. اشتهای شما ممکن است تغییر کند زیرا طعم غذا متفاوت می شود.
عمل دیالیز همانند کلیه ها خون را فیلتر می کند، اما به خوبی کلیه های سالم عمل نمی کند. بین دوره های درمانی می تواند مایعات در بدن شما جمع شود. ممکن است لازم باشد مقدار مایعی که می نوشید را محدود کنید و مراقب تورم اطراف چشم یا در پاها، بازوها یا شکم خود باشید.
در مراحل آخر بیماری مزمن کلیه سطح قند خون در واقع می تواند بهتر شود، احتمالاً به دلیل تغییر در نحوه استفاده بدن از انسولین است. اما زمانی که دیالیز صورت می گیرد، قند خون می‌تواند افزایش یابد زیرا مایع مورد استفاده برای فیلتر کردن خون شما دارای گلوکز (قند) بالایی است. پیش بینی نیاز شما به انسولین و سایر داروهای دیابت دشوار است، بنابراین پزشک شما را از نزدیک تحت نظر خواهد گرفت.
