زخم معده به زخم ها یا جراحت های دردناک در پوشش معده یا بخش ابتدایی روده شما که دوازدهه نام دارد گفته میشود. در ادامه به بررسی علت ها و علائم بیماری و روش درمان زخم معده می پردازیم.
ایجاد زخم معده به صورت عمده با نوعی باکتری به اسم هلیکوباکتر پیلوری در معده و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) در ۶۰ درصد بیماران در ارتباط است.
زخم های گوارشی براساس موقعیتشان نام های مختلفی دارند. زخم های دوازدهه، زخم های گوارشی هستند که به صورت عمده در قسمت ابتدایی روده کوچک و دوازدهه و زخم معده زخم معده است که در معده ایجاد شده باشد.
زخم معده که در مری وجود دارد به اسم زخم مری (ازوفاژیال) شناخته میشود. زخم معده میتواند یک مشکل کوتاه مدت یا بلند مدت باشد.
فهرست محتوای مقاله
علت ها و علائم بیماری زخم معده
یک علت منفرد برای زخم های گوارشی نمیتواند نشان داد. عامل های فراوانی وجود دارند که میتوانند خطر ایجاد زخم را افزایش دهند.
- استفاده از مسکن هایی که ضد التهاب های غیر استروئیدی (NSAIDs) نام دارند، مانند ناپروکسن، آسپرین، ایبوبروفن و بسیاری از داروهای دیگر که تجویزی هستند، حتی آسپرین های پوشش دار ایمن و آسپرین های طراحی شده نیز میتوانند باعث ایجاد زخم شوند.
- تولید اضافی اسید در اثر گاسترینوما، تومور سلول هایی که در معده اسید تولید میکنند، که باعث افزایش ترشح اسید میشود.
- سیگار کشیدن یا مصرف تنباکو
- بیماری شدید
- پرتودرمانی در آن ناحیه
- نوشیدن زیاد الکل
بعضی از علائم بیماری زخم معده شامل موارد زیر است:
- نفخ
- درد سوزشی در قسمت میانی یا تحتانی معده بین وعده های غذایی یا هنگام شب
- تهوع یا استفراغ
- سوزش سردل
غذاهایی که نباید در صورت ابتلا به زخم معده بخورید
تمام غذاها روی همه ی افراد اثر یکسانی ندارند. هرکس نیاز دارد تا بفهمد چه غذاهایی در او باعث ایجاد علائم زخم معده میشوند. در اینجا به پنج ماده غذایی اشاره میکنیم که درصورت ابتلا به زخم معده باید از آن ها اجتناب کنید.
✔️ نوشیدنی های کافئین دار
براساس پژوهشی که در سال ۱۹۹۱ انجام شد، مصرف چای و قهوه ی بدون کافئین و کافئین دار باید پرهیز شوند به این دلیل که ترشح اسید را تحریک میکنند و سوهاضمه ایجاد میکنند، به خصوص در افرادی که زخم های شدید معده دارند.
کافئین ماده ی شیمایی طبیعی است که در نوشیدنی هایی مانند چای، قهوه، نوشیدنی های گازدار و همینطور مواد غذایی مانند شکلات وجود دارد.
پزشکان کافئین را جز مواد محرک دسته بندی میکنند زیرا این ماده دستگاه عصبی را تحریک میکند و هوشیاری فرد را افزایش می دهد. با این حال کافئین خاصیت ملینی دارد، مقدار بالای کافئین در قهوه منجربه افزایش ترشح اسید معده شده که میتواند رفلاکس اسید ایجاد کند.
✔️ غذاهای فرآوری شده
شایع ترین تظاهر زخم معده یک احساس ضعف یا سوزش است که اغلب در بین وعده های غذایی شدیدتر میشود. با این حال که یک لیوان شیر پرچرب سرد میتواند یک بهبودی موقت برای علائم زخم معده باشند، ممکن است با نوشیدن یک لیوان آب احساس بهتری داشته باشید.
شیر باعث تحریک معده و افزایش تولیدن اسید شده که منجربه افزایش تحریک زخم میشود، به خصوص اگر هنگامی شیر را بخورید که معده پر باشد، این کار فقط مشکل را بدتر میکند.
✔️ گوشت قرمز
به طور ساده، گوشت قرمز یکی از سخت ترین مواد غذایی برای هضم توسط معده است. گوشی که چربی کمی دارد (سینه مرغ، ماهی و بوقلممون) اسید کمتری تولید میکنند، درحالی که یک استیک گوشت گوسفند آبدار نیاز به اسید بیشتری در معده دارد.
مصرف گوشت خود را به ۱ تا ۲ بار در هفته محدود کنید و قبل از بلع آن را به خوبی بجوید. بهتر از آن حذف گوشت قرمز از رژیم غذایی و خوردن مقدار زیادی سبزیجات و میوه تازه است.
✔️ نمک و غذاهای پرنمک
در سال های گذشته، رابطه ی مستقیم و گسترده ای بین مصرف مزمن غذاهای پرنمک و افزایش خطر سرطان معده شناخته شده است. در سال ۲۰۱۱، در کشور هند ۸۰۰۰ مورد تشخیص سرطان معده جدید داده شد، یک چهارم آن ها را میتوان با نمک و غذهای پرنمک ارتباط داد. سرطان معده یک پیش آگهی بسیار ضعیف دارد، که ماندگاری ۶ ساله آن ها فقط حدود ۱۶ درصد است.
باکتری هلیکوباکتر پیلوری یک عامل خطرزای مهم برای سرطان معده است، زیرا میتواند موجب زخم معده و التهاب شود، چیزی که میتواند به سرطان معده پیشرفت کند، و معلوم شده است که نمک باعث افزایش فعالیت این باکتری میشود. علائم سرطان معده ممکن است شامل بی اشتهایی، سوهاضمه، خون ریزی، احساس سیری، خون در ادرار، درد، لخته خون و کسالت هستند.
✔️ الکل
نوشیدن مقدار زیادی الکل ممکن است باعث ایجاد انواع مشکلات شود. این یک سم است که میتواند آسیب های جدی به تقریبا تمام اندام های انسان وارد کند. به ویژه دستگاه گوارش میتواند در اثر مصرف بیش از حد آن آسیب ببیند.
یکی از متداول ترین مشکلات اکتسابی در اثر استفاده بیش از حد الکل تحریک پوشش معده بوده که میتواند خطر ایجاد زخم را افزایش دهد. نوشیدن الکل میتواند باعث تداخل با فرآیند بهبودی زخمی که وجود دارد شود، بنابراین علائم آن را تشدید کرده و مدت زمان آن را افزایش می دهد. نوشیدن ملایم و گاه و بیگاه نباید منجربه مشکل خاصی و زخم معده شود.
غذاهایی برای درمان زخم معده
در اینجا به پنج منبع غذایی مهم برای کمک به کاهش مشکل زخم معده می پردازیم.
✔️ نارون آمریکایی
ناروان آمریکایی سال های بسیاری به عنوان یک درمان سنتی استفاده شده است. این ماده به عنوان ضمادی روی زخم، سوختگی ها، جراحت ها و التهاب پوست استفاده شده است.
همچنین برای درمان زخم های گلو، سرفه ها، مشکلات معده و اسهال به صورت خوراکی مصرف میشود. این گیاه لعاب دارد، ماده ای که بعد از ترکیب با آب یک ژل موثر برای بیماری ایجاد میکند. این گیاه گلو، دهان، روده و معده را آرام میکند.
همچنین این گیاه دارای آنتی اکسیدان است که به صورت شگفت انگیزی التهاب روده را برطرف میکند. همچنین نارون آمریکایی باعث تحریک پایانه های عصبی دستگاه گوارش شده و درنتیجه ترشح موکوس را افزایش می دهد. افزایش تولید موکوس میتواند از دستگاه گوارش دربرابر اسید اضافی و زخم ها محافظت کند.
✔️ توت های تازه
از آن جایی که زخم ها میتوانند دوباره برگردند و به یک مشکل مزمن تبدیل شوند، یا میتوانند منجربه مشکلات زیادی مانند خون ریزی شوند، مهم است که آن ها به درستی درمان شوند. توت ها مانند بلوبری، توت فرنگی و کران بری سرشار از آنتی اکسیدان هستند که میتوانند به درمان مشکل زخم معده کمک کنند.
این توت ها دارای مقدار زیادی فلووینویید هستند، ماده ی مفیدی که میتواند باعث کاهش رشد هلیکوباکتر پیلوری، باکتری عامل ایجاد زخم ها شود و بهبودی را تسریع کند. دیگر مواد غذایی که دارای فلووینویید هستند شامل آب کران بری، کرفس، سیر، پیاز و چای سبز هستند. از هرگونه ماده ای که باعث ناراحتی معده تان میشود پرهیز کنید.
✔️ غذاهای برپایه فیبر
رژیم غذایی برپایه ی غذاهای سرشار از فیبر، میتواند به بهبود زخم معده کمک کند. فیبر میتواند فرآیند بهبودی را سرعت ببخشد و ابتلا به زخم در آینده را کاهش دهد. غذاهای سالمی که مقدار زیادی فیبر دارند شامل سیب، تمشک، گلابی، نخود فرنگی، چغندر قند، شلغم سبز، لوبیای خشک پخته شده، غلات کامل، برنج قهوه ای و جو هستند. اگر کسی بعد از خوردن این مواد غذایی دچار درد معده شود، بهتر است مصرف آن ها را متوقف کند.
✔️ ماهی های چرب
ماهی های چرب مانند خال خالی، سالامون و شاه ماهی حاوی اسید چرب امگا۳ هستند. آن ها به کاهش خطر ابتلا به زخم با تولید ترکیباتی به اسم پروستوگلایندین که از پوشش معده و روده محافظ میکنند، کمک میکنند.
روغن امگا حاوی DHA و EPA است که در این مورد موثرترین ترکیب هستند، پس اگر کسی مقدار زیادی ماهی نمیخورد، توصیه شده است که از مکمل روغن ماهی که سرشار از DHA و EPA است استفاده کند.
✔️ دانه های کامل و عدس
دانه های کامل و عدس سرشار از پروتئین، ویتامین های B و کلسیم هستند که میتوانند علائم زخم را کاهش دهند و به شدت به فرآیند بهبودی کمک کنند. دیگر مواد غذایی که دارای ویتامین های B هستند شامل مغزها، کلم و اسفناج هستند.
خبر خوب این است که تعداد زخم ها و عوارض آن ها به دلیل اینکه مردان و زنان سریعا به دنبال عوارض مصرف NSAID ها و هلیکوباکتر به دنبال درمان می روند، کاهش پیدا کرده اند.
مرکز تغذیه کلینیک قلب دکتر نجفی | رژیم لاغری | تناسب اندام
پاسداران | گلستان ۶ | پلاک ۴۱
☎ ۰۲۱۲۲۸۷۴۸۹۹