کراتینین یک ماده زائد است که می تواند به دلیل بیماری کلیوی و سایر عوامل در خون تجمع یابد. اما مصرف آب کافی، انجام اقدامات غذایی و استفاده از مکمل ها می تواند به کاهش سطح کراتینین در بدن کمک کند. اما آیا رژیم غذایی کراتینین بالا وجود دارد و یا با تغذیه می توان کراتینین بالا را کنترل کرد؟ برای رسیدن به پاسخ این پرسش ها با ایده آل شو همراه ما باشید.
فهرست محتوای مقاله
کراتینین چیست؟
کراتینین یک ماده زائد طبیعی است که ماهیچه ها ایجاد می کنند. کلیه ها آن را از بدن خارج می کنند، بنابراین در خون و ادرار یافت می شود. علاوه بر مشکلات کلیوی، کراتینین اضافی نیز می‌تواند ناشی از مصرف زیاد پروتئین، ورزش شدید و استفاده از برخی داروها یا مکمل‌ها باشد. پزشکان اغلب از آزمایش کراتینین برای تعیین میزان عملکرد کلیه ها استفاده می کنند. سطوح بالای کراتینین در خون یا ادرار می تواند نشانه ای از این باشد که کلیه ها خون را به طور موثر فیلتر نمی کنند. داشتن سطوح بالای کراتینین تهدید‌کننده زندگی نیست، اما ممکن است نشان‌دهنده یک مشکل جدی سلامتی مانند بیماری مزمن کلیوی باشد.
اگر فردی به دلیل اختلال کلیوی سطح کراتینین بالایی داشته باشد، پزشک درمان را توصیه می کند. تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی نیز ممکن است کمک‌کننده باشد.
علت بالا بودن کراتینین
یک آزمایش خون معمولی می تواند سطح کراتینین را اندازه گیری کند. عواملی که می توانند سطح آن را افزایش دهند عبارتند از:
- عوامل رژیمی مانند مصرف زیاد گوشت های پخته شده
- ورزش شدید
- اختلال در عملکرد کلیه
- جریان خون کم
- برخی داروها، از جمله برخی از آنتی بیوتیک ها و داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی یا NSAID ها
- مکمل های کراتین
- کم آبی
- شوک، عفونت ها و بیماری های جدی مانند سرطان نیز می توانند باعث افزایش سطح کراتینین شوند که گاهی به دلیل آسیب کلیوی است.
- اگر آزمایش‌ها سطوح بالای کراتینین را در بدن نشان دهند، ممکن است نشانه‌ای از کار نکردن صحیح کلیه‌ها باشد. به عنوان مثال، افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه ممکن است سطوح بالایی داشته باشند.
- اگر گلومرول (بخشی از کلیه که مواد زائد را فیلتر می کند) آسیب دیده باشد یا به طور موثر عمل نکند، ممکن است سطح کراتینین در خون فرد بالا باشد اما در ادرار سطوح پایینی داشته باشد. این نشان می دهد که کلیه ها عملکرد مطلوبی ندارند.
بیماری هایی که می توانند بر عملکرد کلیه ها تأثیر بگذارند و سطح کراتینین را افزایش دهند عبارتند از:
- دیابت
- فشار خون بالا
- تومورها
- بیماری تیروئید
- برخی از عفونت ها مانند هپاتیت B، هپاتیت C، HIV و سیفلیس
- لوپوس اریتماتوز سیستمیک، که گاهی اوقات SLE یا فقط “لوپوس” نامیده می شود.
اگر آزمایش خون یا ادرار نشان دهد که سطح کراتینین در فرد بالاست، پزشک ممکن است آزمایش‌های بیشتری را برای شناسایی علت انجام دهد.
علائم بالا بودن کراتینین در بدن
هنگامی که سطح کراتینین خون بالا باشد، علائم زیر ممکن است ظاهر شود:
- تغییر در دفعات قوام ادرار
- خون در ادرار
- خستگی
- حالت تهوع یا استفراغ
- گرفتگی عضلات
- تورم در پاها و مچ پا
- پف دور چشم
رژیم غذایی کاهش سطح کراتینین
ممکن است فرد بتواند با انجام برخی از مراحل زیر سطح کراتینین خود را کاهش دهد. در یک رژیم غذایی کراتینین بالا عمل به موارد زیر به شدت توصیه می شود:</p>
۱) عدم مصرف مکمل های حاوی کراتین
برخی مکمل های بدنسازی می توانند سطح کراتینین را افزایش دهند. اجتناب از مصرف این مکمل ها ممکن است به کاهش سطوح کمک کند. بسیاری از ورزشکاران و بدنسازان مکمل های حاوی کراتین را برای ایجاد قدرت و استقامت عضلانی مصرف می کنند. ماهیچه ها از کراتین برای انرژی استفاده می کنند، اما اگر ماهیچه ها از آن استفاده نکنند، بدن آن را به کراتینین تبدیل می کند. این وضعیت می تواند منجر به سطح بالای کراتینین شود که پزشکان ممکن است آن را به اشتباه به عنوان بیماری کلیوی تفسیر کنند. افرادی که سطح کراتینین بالایی دارند باید از هر محصولی که حاوی کراتین است اجتناب کنند.
۲) کاهش مصرف پروتئین
طبق یک مطالعه در سال ۲۰۱۴، مصرف گوشت قرمز پخته ممکن است سطح کراتینین را افزایش دهد. گوشت قرمز بافت ماهیچه ای است که به طور طبیعی حاوی کراتینین است و پختن باعث می شود به کراتینین تجزیه شود. وقتی فردی گوشت می خورد، بدن او کراتینین را جذب می کند و سطح آن ممکن است افزایش یابد. بنابراین در رژیم غذایی بیماران کراتینین بالا مصرف کمتر گوشت قرمز و محصولات ماهی ممکن است سطوح بالای کراتینین را کاهش دهد. یک فرد ممکن است سعی کند منابع بیشتری از پروتئین گیاهی مانند لوبیا را در رژیم غذایی خود بگنجاند.
۳) مصرف فیبر غذایی بیشتر
فیبر غذایی می تواند طیف وسیعی از مزایای سلامتی مانند کمک به مدیریت سطح کراتینین را ارائه دهد. یک بررسی از مطالعات منتشر شده در سال ۲۰۱۴ به این موضوع اشاره کرد که فیبر غذایی به کاهش سطح کراتینین در افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیوی کمک می کند. محققان برای تایید یافته های خود خواستار مطالعات طولانی مدت بیشتری شدند. بسیاری از غذاهای گیاهی از جمله میوه ها، سبزیجات، دانه ها و غلات کامل حاوی فیبر هستند.
۴) رژیم غذایی پتاسیم برای کاهش کراتینین
هنگامی که کلیه های شما خوب عمل نمی کنند، سطح پتاسیم شما می تواند بسیار بالا باشد. این می تواند جدی باشد و حتی باعث نارسایی قلبی ناگهانی شود. پتاسیم در بسیاری از غذاها یافت می شود و شما باید در رژیم غذایی کلیوی میزان دریافت پتاسیم خود را به دقت کنترل کنید. ممکن است از شما خواسته شود که سبزیجات سبز برگ، کلم بروکلی، موز، سیب زمینی، پرتقال و زردآلو را که همگی سرشار از پتاسیم هستند، محدود یا حذف کنید و تشویق به انتخاب غذاهای کم پتاسیم از جمله خیار، هویج، کاهو، سیب، زغال اخته، انگور و برنج شود.
پیشنهاد مطالعه: راهنمای کامل رژیم غذایی برای بیماران کلیوی دیابتی
۵) برنامه غذایی فسفر برای کاهش سطح کراتینین
بدن شما از فسفر و کلسیم برای قوی نگه داشتن استخوان ها و حفظ عملکرد طبیعی عضلات و اعصاب استفاده می کند. کلسیم و فسفر باید در تعادل باقی بمانند. وقتی دچار آسیب کلیه می شوید، بدن شما در حفظ این تعادل دچار مشکل می شود. شما اغلب با کلسیم بسیار کم و فسفر بیش از حد مواجه می شوید. سپس بدن شما کلسیم را از استخوان های شما می دزدد تا تعادل مناسب را بازگرداند و استخوان های شما ضعیف و شکننده می شوند. همچنین ممکن است درد در استخوان ها و مفاصل و خارش پوست را تجربه کنید. بنابراین سعی کنید مواد غذایی سرشار از فسفر شامل ساردین، کولا، آجیل، پنیر، جگر، کره بادام زمینی و آبجو را به برنامه غذایی خود اضافه کنید. همچنین ممکن است از شما خواسته شود که از مصرف تخم مرغ و محصولات لبنی خودداری کنید.
۶) هیدراته ماندن در رژیم غذایی کراتینین بالا
سطح کراتینین زمانی که فرد دچار کم آبی است می تواند افزایش یابد. علائم کم آبی بدن شامل تشنگی، سرگیجه و خستگی است. کم آبی شدید می تواند بر سیستم قلبی عروقی و سایر سیستم ها فشار وارد کند و می تواند تهدید‌کننده زندگی باشد. نوشیدن آب در رژیم غذایی کراتینین بالا بهترین راه برای اصلاح یا جلوگیری از کم آبی است.
هر کسی که کم آبی مداوم را تجربه می کند باید به پزشک مراجعه کند، زیرا ممکن است نشانه آسیب کلیه باشد. به عنوان مثال، افرادی که بدون نوشیدن مایعات به شدت ورزش می کنند، ممکن است در خطر آسیب به کلیه های خود نیز باشند.
۷) محدود کردن ورزش شدید
افرادی که به شدت ورزش می کنند و در معرض خطر کلیه هستند. این بیماری ممکن است از بررسی با پزشک در مورد بی خطر بودن ورزش آنها سودمند باشد. طبق یک مطالعه در سال ۲۰۲۰، ورزش منظم برای سلامتی ضروری است، اما برخی از انواع ورزش های شدید می توانند باعث افزایش موقت سطح کراتینین شوند.
کیتوزان یک عنصر در مجموعه ای از ترکیبات کاهش وزن و همچنین مکمل هایی است که هدف آنها کاهش کلسترول است. در سال ۲۰۱۱، یک مطالعه نشان داد که کیتوزان به طور قابل توجهی سطح کراتینین را در افراد مبتلا به نارسایی مزمن کلیه پس از ۴ هفته کاهش می دهد. با این حال، تحقیقات بیشتری در مورد این موضوع مورد نیاز است. قبل از استفاده کیتوزان یا هر مکمل دیگری با پزشک صحبت کنید، زیرا مکمل ها برای برخی افراد ناامن هستند.
۸) اجتناب از مصرف دیورتیک ها
دیورتیک ها موادی هستند که به بدن کمک می کنند مایعات اضافی را خارج کند. آنها می توانند تورم را به دلیل احتباس مایعات کاهش دهند. با این حال، دیورتیک ها می توانند سطح کراتینین را در افراد مبتلا به انواع خاصی از بیماری کلیوی افزایش دهند. در رژیم غذایی بیماران کراتینین بالا باید قبل از مصرف دیورتیک ها با پزشک مشورت شود. این امر به ویژه برای افرادی که داروهای دیگر مصرف می کنند و افرادی که دارای مشکلات سلامتی خاصی هستند حائز اهمیت است.
۹) کاهش مصرف نمک
رژیم غذایی سرشار از نمک یکی از ممنوعات کراتین بالا است که می تواند منجر به افزایش سطح فشار خون شود. قابل توجه است که مواد غذایی فرآوری شده اغلب حاوی سدیم و فسفر اضافی هستند که تحقیقات نشان می دهد ممکن است با مشکلات کلیوی مرتبط باشد. مصرف کمتر غذای فرآوری شده و تمرکز بیشتر روی غذاهای کامل ممکن است به فرد کمک کند سطح کراتینین خود را کاهش دهد. به جای نمک، فرد می تواند از ادویه ها و گیاهان برای افزایش طعم غذای خود استفاده کند.
۱۰) عدم استفاده بیش از حد مسکن
استفاده از مسکن های بدون نسخه مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) در صورت مصرف بیش از حد یا بیش از دوز توصیه شده می تواند خطراتی را ایجاد کند، به خصوص اگر فردی مبتلا به بیماری کلیوی باشد. مبتلایان به کراتینین بالا باید با متخصص مشورت کنند تا داروهای مناسب برای کاهش درد و التهاب و همچنین دفعات مصرف آنها را ایجاد کند.
در صورت بالا بودن کراتینین از چه غذاهایی باید اجتناب کنید؟
اگر فردی مبتلا به این وضعیت باشد، در رژیم غذایی کراتینین بالا توصیه می شود که بهتر است مصرف غذاهایی مانند گوشت پخته، گوشت قرمز و محصولات ماهی محدود شود.
آیا نوشیدن آب می تواند کراتینین را کاهش دهد؟
بله، آب آشامیدنی می تواند سطح کراتینین را کاهش دهد. اگر فردی کم آب باشد، سطح کراتینین او افزایش می یابد.
آیا سطح کراتینین می تواند به حالت عادی برگردد؟
کم آبی بدن و مصرف زیاد پروتئین ممکن است به طور موقت سطح کراتینین را افزایش دهد. زمانی که فرد دیگر کم آبی نداشته باشد و پروتئین دریافتی خود را کاهش دهد، آنها به سطح نرمال باز خواهند گشت.
آیا ماست برای کراتین بالا مضر است؟
افراد مبتلا به بیماری کلیوی باید مصرف ماست را محدود کنند زیرا سرشار از پتاسیم و فسفر است. ماست سرشار از پروتئین است غذاهای پرپروتئین مانند محصولات لبنی می توانند سطح کراتینین شما را مختل کنند.
آیا عسل برای کراتین بالا مفید است؟
تحقیقات نشان داد که عسل خوراکی باعث افزایش کلیرانس (پاکسازی) کراتینین و حجم ادرار، سدیم و کلرید بدون ایجاد هیپوکالمی یا تأثیری بر اوره خون، اسید اوریک یا سطح کراتینین سرم شد. در مورد عملکرد کلیه، ما دریافتیم که عسل اثرات مفیدی بر عملکرد کلیه در داوطلبان عادی دارد مانند افزایش برون ده ادرار و کلیرانس کراتینین. همچنین باعث افزایش اکسید نیتریک ادرار و کاهش سطح پروستاگلاندین های ادراری در انسان می شود.
آیا شربت آب لیمو کراتینین را کاهش می دهد؟
آب لیمو به طور مستقیم سطح کراتینین را کاهش نمی دهد. با این حال، می تواند با کمک به هیدراته نگه داشتن شما و تقویت ادرار، که می تواند به دفع سموم کمک کند، از عملکرد کلیه حمایت کند.
